همه ساله همایشهای گوناگونی در داخل و خارج از ایران درباره زبان و ادبیات فارسی برگزار می شود که در هر یک از آنها فرصت بحث و تحقیق درباره یکی از زوایای خاص و موضوعات مربوط به آن فراهم می شود؛ حال آنکه موضوعات قابل تحقیق در زمینه زبان و ادبیات فارسی بسیار وسیع و متنوع است، به گونه‌ای که برای بعضی از آنها ممکن است سالیان سال حتی یک همایش یا نشست کوچک هم برگزار نشود، در صورتی که پژوهشگران با توجه به علائق و تخصصهای خود در همه زمینه‌های گوناگون زبان و ادبیات فارسی به تحقیق و بررسی می‌پردازند، ولی گاهی به دلیل محدودیت موضوع همایشها، فرصت لازم را برای طرح آن در یک مجمع عمومی و علمی بزرگ به دست نمی‌آورند.
انجمن علمی [استادان] زبان و ادبیات فارسی ایران، همایش پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی را بیشتر به همین منظور طراحی کرده است و هر دو سال یک بار، آن را با همکاری یکی از دانشگاههای کشور برگزار می‌کند. در این همایش هر چند ممکن است در هر نوبت، موضوع یا موضوعاتی به عنوان مبحث ویژه به بحث گذاشته شود، ولی اساساً هیچ محدودیت موضوعی وجود ندارد و هر کس می‌تواند نتایج پژوهشهای خود را در هر موضوعی از موضوعات زبان و ادب فارسی در بخشهای متنوع آن به بحث و بررسی بگذارد.